Xabsiga dhexe ee Soomaaliya oo ku yaalla degmada Xamar Jabab ee magaalada Muqdisho, xilligii dowladdii dhexe ee dalka wuxuu ahaa xabsiga ugu weyn guud ahaan dalka, waxaana la keenaa oo lagu soo xiraa dadka ay maxkamaddu xukunnada ku riddo, horraantii bishii Maarso waxaa xabsigaasi ka dillaacay cudurka Shuban biyoodka oo ay ugu geeriyoodeen qaar ka mid ah maxaabiista ku jirta xabsigaas.
Haddaba waa sidee haatan heerka cudurka shuban biyoodka ee gudaha xabsiga dhexe ? Waxaan arrintaas ka wareysannay taliyaha xabsigaas, Maxamed Xuseen Axmed.
J: Xabsiga kuleylaha jira dartood waxaa lasoo dersay xanuunka Shuban biyoodka, wasaaradda caafimaadka ee dowladda federaalka ayaa usoo gurmatay iyo hay`adaha caafimaadka, kuwaasoo wax ka qabtay dhanka nadaafadda, daaweyn u sameeyay bukaannadii cudurka uu soo ritay, waana lagu guuleystay gurmadkaas, hadda heerka xanuunka hoos ayuu u dhacay.
S: Hadda weli xabsiga maka jiraa xanuunka? Tan iyo intii shubanku uu ka dillaacay xabsiga dhexe, imisa qof ayaa ugu geeriyootay, imisa ayuuse soo ritay cudurku?
J: Xanuunku weli wuu jiraa, laakiin uma badna sidii hore, dhaqaatiirta ciidanka iyo kalkaaliyeyaasha ayaana aad ugu howlan horumarinta xaaladda nadaafadeed ee xabsiga. Siduu cudurkan uga billowday gudaha xabsiga waxaa u dhintay 4 qof, wuxuuna soo ritay 8 qof.
S: Maxaabiis tiro intee la ek ayaa ku xiran hadda xabsiga?
J: Tirada maxaabiista ku jirta lama koobi karo, sababtoo ah dad baa lasoo xiraa, dadna waa la sii daayaa marka tiro sugan kuuma sheegi karo.
S: Sidaad sheegtay ciriiri aya ka jira xabsiga, qol walba maxaabiista ku xiran tiradoodu waa intee?
J: Ciriiriga ka jira waa laga bixi doonaa, dowladda ayaan u gudbinnay warbixintaas waana ka war sugeynaa inay u guntato dhisdda qeybaha ka dhiman xabsiga iyo dayactirkooda oo ay ka mid yihiin qeybta xannaaneynta iyo dhaqan celinta carruurta iyo Garsugaha. Qolalku isku mug ma aha oo waa kala duwan yihiin, waxaa qol walba ku xiran tiro loogu talo galay, si loo eego xagga jiifka maxaabiista iyo isticmaalka qolkaas, waana xadidnaa inta badan.
S: Dhowaan waxaa xabsiga soo booqday guddi ka socda waaxda garsoorka ee dowladda, waxay kasoo tebiyeen in nolol adag ay xabsiga ka jirto, marka ma is leedahay in xilligaan aysan habbooneyn in xabsiga dad lagu xiro?
J: Ma dhihi karno yaan dad lagu xirin, sababtoo ah dalkeenna xaaladda uu ku jiro qof walba waa ogyahay, waxaa jira dad badan oo dembiyo kala duwan galaya marka xabsigu dadkaas ayaa lagu soo xiraa.
S: Xabsiga waxaa ku jira carruur loo soo xiray dembiyo ay ka mid yihiin caasi waalideyn, marka sidee u aragtaa in carruur la xiro?
J: Carruurta halkan la keeno waa kuwo qaarkood koolliste ah oo magaalada laga soo qabtay, xannaano ayayba u tahay halkan, loolama dhaqmo sida maxaabiista kale.
Abdulkadir Abdulle/FM
